Rewizja ludowa nr 2

Ten zestaw pism dru­kar­skich skła­da się z kro­jów, któ­re chy­ba jesz­cze miesz­czą się w licz­bie 2000 fon­tów. W prze­wa­ża­ją­cej więk­szo­ści są dar­mo­we. Nada­dzą się do wszel­kich zasto­so­wań: do dru­ku, ekra­nu i innych. Mowa o gru­pie SON. 

Wszyst­kie nale­żą do zale­d­wie trzech rodzin, pomię­dzy któ­ry­mi zacho­dzą inte­re­su­ją­ce związ­ki na wzór pokre­wień­stwa i koli­ga­cji. W co naj­mniej jed­nej z nich moż­na spo­dzie­wać się nowych człon­ków. Te cechy spra­wia­ją, że zesta­wio­ne razem sta­no­wią potę­gę wśród dostęp­nych narzę­dzi typo­gra­ficz­nych — sour­ce, open, noto.

 

Wię­cej o powsta­niu rodzi­ny kro­jów noto

 

Mniej wię­cej przy wej­ściu w dru­gą deka­dę dwa zna­ne przed­się­bior­stwa zaini­cjo­wa­ły pra­ce nad swo­imi nowy­mi pro­jek­ta­mi zba­wie­nia świa­ta. Mia­ło się to stać za pośred­nic­twem pisma. Wkrót­ce oka­za­ło się, że sami nie podo­ła­ją. Do jed­ne­go z ich dołą­czył rów­nie zna­ny part­ner, a do wszyst­kich rze­sze pro­fe­sjo­na­li­stów i wolontariuszy. 

Jesz­cze póź­niej wszyst­kie trzy kor­po­ra­cje — Mono­ty­pe, Ado­be, Google — zacie­śni­ły swo­ją magicz­ną współ­pra­cę, wycza­ro­wu­jąc bajecz­ny świat kro­jów obsłu­gu­ją­cych każ­dy język i nada­ją­cych się do wszyst­kich zasto­so­wań. Nawet jeśli dziś ktoś słusz­nie krzyk­nie z sali — Nie­praw­da! — za kil­ka lat jego zastrze­że­nie zosta­nie obalone. 

Ado­be wystar­to­wa­ło pro­jek­tem kro­ju sour­ce sans pro. Wkrót­ce stał się on pod­sta­wą współ­pra­cy z Google przy kolej­nym — sour­ce han sans, któ­ry miał zawie­rać wszyst­kie gli­fy dale­ko­wschod­nie­go pisma han — ujed­no­li­co­ne i zamknię­te w jed­nej rodzi­nie. Na szczę­ście porzu­co­no to zało­że­nie i obec­nie kro­je z pismem han są dostęp­ne we wszyst­kich głów­nych wer­sjach języ­ko­wych osob­no — chiń­ski tra­dy­cyj­ny, uprosz­czo­ny, chiń­ski hong­koń­ski, japoń­ski, koreański… 

Poprzez nie do rodzi­ny weszły łaciń­skie lite­ry sour­ce sans pro i sta­ły się żywot­ną alter­na­ty­wą dla liter open sans.

Nie nale­żę do miło­śni­ków kro­ju open sans ze wzglę­du na nie­do­sko­na­ło­ści w pol­skich zna­kach dia­kry­tycz­nych — ogon­ki nie są płyn­nie wypro­wa­dzo­ne z pod­sta­wy, a kre­secz­ka w „ł” wisi zbyt nisko. Mimo, że jest znacz­nie krót­sza od odpo­wied­ni­ka Ado­be, robi wra­że­nie topor­nej, zbyt dużej, niepasującej. 

Nie­od­po­wied­nie są też kre­secz­ki nad lite­ra­mi — ucie­ka­ją za bar­dzo w lewo, a w grub­szych odmia­nach przy­bie­ra­ją zbyt spłasz­czo­ną for­mę (koja­rzą się z fry­zu­rą Rutkowskiego). 

Jed­nym z bar­dziej draż­li­wych dro­bia­zgów w open sans jest tak­że zacho­wa­nie się lewe­go cudzy­sło­wu fran­cu­skie­go w ker­nin­gu metrycz­nym — stoi za daleko. 

Jeże­li więc chce­my uzy­skać spój­ny skład w róż­nych skryp­tach (sys­te­mach pisma), a przy tym zawie­ra­ją­cy lep­sze pol­skie dia­kry­ty­ki, nale­ży łączyć rodzi­ny noto z rodzi­na­mi sour­ce na jeden z dwóch sposobów: 

1. Zna­ki sour­ce skła­dać w stop­niu więk­szym o 11,6 do 12% w sto­sun­ku do noto.
2. Zna­ki noto skła­dać w stop­niu 89,5 do 90% wiel­ko­ści sour­ce.

Zastrze­gam, że doty­czy to więk­szo­ści kro­jów. Znaj­dą się takie, któ­re nale­ży dosto­so­wać inaczej. 

Noto umoż­li­wia jed­no­li­ty skład wie­lo­ję­zycz­ny. Rów­nie dobrze spraw­dzi się np. w publi­ka­cjach nauko­wych czy bran­din­gu, czę­sto jest dołą­cza­ny do syte­mów operacyjnych. 

Pod­sta­wo­we rodzi­ny zawie­ra­ją łacin­kę, gre­kę i cyry­li­cę. Obsłu­ga innych skryp­tów zasad­ni­czo jest dostar­cza­na w odręb­nych fon­tach. Obsłu­gu­ją języ­ki i pisma z każ­de­go kon­ty­nen­tu — alfa­be­tycz­ne, ide­ogra­ficz­ne, mar­twe, eks­pe­ry­men­tal­ne itd. 

Wystę­pu­ją w nich powią­za­nia pro­jek­to­we z bar­dzo sze­ro­ką gamą innych rodzin. To jed­nak spra­wa tak roz­le­gła, że war­ta badań nauko­wych, albo przy­naj­mniej pra­cy magi­ster­skiej. Dla prak­ty­ków istot­na jest dostęp­ność i łatwość uży­cia połą­czo­na z jako­ścią. War­to z nich korzystać. 

Pol­skie dia­kry­ty­ki w open sans i sour­ce sans pro

Róż­ne skryp­ty i odmia­ny w noto

 

Róż­ni­ce w gli­fie „a” mię­dzy kro­ja­mi sour­ce sans pro, open sans, noto sans, noto sans hong kong. Pod­sta­wo­we kro­je noto sans zawie­ra­ją skrypt łaciń­ski prze­nie­sio­ny z open sans, jed­nak dale­ko­wschod­nie zaczęrp­nę­ły lite­ry łaciń­skie z sour­ce sans pro, nie­co je tyl­ko powięk­sza­jąc. Podob­nie jest z inny­mi rodzi­na­mi dla języ­ków nie­ła­ciń­skich — nie­któ­re nie posia­da­ją liter łaciń­skich w ogó­le, nie­któ­re prze­nie­sio­ne z open sans, a nie­któ­re z sour­ce sans pro. Wśród nich część obsłu­gu­je pol­skie zna­ki dia­kry­tycz­ne za pomo­cą funk­cji open­ty­pe, część zawie­ra peł­ne gli­fy z pol­ski­mi dia­kry­ty­ka­mi, a część ich w ogó­le nie obsługuje. 

Prów­na­nie kro­jów: 1. sour­ce sans pro. 2. open sans. 3. noto.

Odmia­ny kro­ju sour­ce sans pro w ker­nin­gu optycznym. 

Odmia­ny kro­ju open sans w ker­nin­gu optycznym. 

Odmia­ny kro­ju noto sans w ker­nin­gu optycznym. 

Paul D. Hunt, Ado­be, 2012 

rodzi­na sour­ce sans pro

obsłu­gi­wa­ne skryp­ty cyry­li­ca, gre­ka, łaciński 

szcze­gól­ne cechy kro­je akcy­den­so­we, dzie­ło­we, bar­dzo dobre pol­skie diakrytyki 

odmia­ny black, black ita­lic, bold, bold ita­lic, extra light, extra light ita­lic, ita­lic, light, light ita­lic, regu­lar, semi­bold, semi­bold italic 

dostęp­ne for­ma­ty ttf

licz­ba fon­tów w pakie­cie 12 

licen­cja SIL Open Font License

 

Frank Grie­ßham­mer, Ado­be, 2014 

rodzi­na sour­ce serif pro

obsłu­gi­wa­ne skryp­ty cyry­li­ca, gre­ka, łaciński 

szcze­gól­ne cechy kro­je akcy­den­so­we, dzie­ło­we, bar­dzo dobre pol­skie diakrytyki 

odmia­ny black, black ita­lic, bold, bold ita­lic, extra light, extra light ita­lic, ita­lic, light, light ita­lic, regu­lar, semi­bold, semi­bold italic 

dostęp­ne for­ma­ty ttf

licz­ba fon­tów w pakie­cie 12 

licen­cja SIL Open Font License

pokrew­ne rodzi­ny sour­ce code pro, sour­ce sans 3, sour­ce serif 4

 

Ste­ve Mat­te­son, Monotype/Google, 2011, 2021 

rodzi­na open sans

obsłu­gi­wa­ne skryp­ty cyry­li­ca, gre­ka, (hebraj­ski), łaciń­ski. Uwa­ga — krój obsłu­gu­je hebraj­ski w zdal­nej usłu­dze Google Fonts (przez CSS), ale w wer­sji do pobra­nia (3.000) brak zna­ków hebrajskch. 

szcze­gól­ne cechy kro­je uni­wer­sal­ne, duże oczko, wystar­cza­ją­ce pol­skie diakrytyki 

sty­le nor­mal­ny, wąski (medium con­den­sed), bar­dzo wąski (con­den­sed)

odmia­ny bold, bold ita­lic, extra bold, extra bold ita­lic, ita­lic, light, light ita­lic, medium, medium ita­lic, regu­lar, semi­bold, semi­bold italic 

odmia­ny zmien­ne wg dwóch osi (waga, sze­ro­kość), osob­no pro­ste i pochy­lo­ne — dwa fonty 

dostęp­ne for­ma­ty ttf

licz­ba fon­tów w pakie­cie 36 + 2 

licen­cja SIL Open Font License

 

Ste­ve Mat­te­son, Mat­te­son Typo­gra­phics, 2016 

rodzi­na open serif

obsłu­gi­wa­ne skryp­ty cyry­li­ca, gre­ka, łaciński 

szcze­gól­ne cechy kro­je akcy­den­so­we, dzie­ło­we, ozdob­ne, duże oczko, wystar­cza­ją­ce pol­skie dia­kry­ty­ki, zawie­ra sty­le: nor­mal­ny, dzie­ło­wy i ozdobny 

odmia­ny black, black ita­lic, bold, bold ita­lic, book, book ita­lic, inli­ne, ita­lic, light, light ita­lic, open, regu­lar, semi­bold, semi­bold italic 

dostęp­ne for­ma­ty otf

licz­ba fon­tów w pakie­cie 14. Uwa­ga. Ser­wis Myfonts omył­ko­wo wyka­zu­je podwo­jo­ną liczbę. 

licen­cja Mono­ty­pe Ima­ging Inc.

pokrew­ne rodzi­ny open sans soft

 

Ste­ve Mat­te­son, Monotype/Google, 2012 

rodzi­na noto sans

obsłu­gi­wa­ne skryp­ty cyry­li­ca, deva­na­ga­ri, gre­ka, łaciński 

szcze­gól­ne cechy kro­je akcy­den­so­we, dzie­ło­we, duże oczko, wystar­cza­ją­ce pol­skie diakrytyki 

odmia­ny black, black ita­lic, bold, bold ita­lic, extra bold, extra bold ita­lic, extra light, extra light ita­lic, ita­lic, light, light ita­lic, medium, medium ita­lic, regu­lar, semi­bold, semi­bold ita­lic, thin, thin italic 

dostęp­ne for­ma­ty ttf

licz­ba fon­tów w pakie­cie 18 

licen­cja SIL Open Font License

wszyst­kie rodzi­ny noto Google Fonts, GitHub