Niniejszy artykuł należy do serii skierowanej na przeciwdziałanie skutkom pandemii. W kolejnym, we wtorek omówię możliwości wynikające z ustawy pomocowej.
«Juhu, Żydzie!» to cytat z filmu, tytuł dziecięcej, ręcznie przygotowanej książki, która dla dziesięcioletniego bohatera filmu «Jojo Rabbit» stanowi zbiór jego wiedzy, wyraz przekonań, narzędzie poznawania świata, konfrontacji z rzeczywistością, i której treść ostatecznie odrzuca.
Scenariusz jest adaptacją powieści pt. «Niebo na uwięzi», w stosunku do której scenarzysta i reżyser — Taika Waititi (Taika Cohen) — dokonał daleko idących uproszczeń i zmian. Wyszło to filmowi na dobre, owocując nagrodami znaczących przeglądów filmowych.
Christine Leunens:
«Niebo na uwięzi», Wydawnictwo Zysk i S‑ka, Poznań 2020
«Caging Skies», Penguin Random House New Zealand, Auckland 2019
Najkrócej sprawę ujmując, Waititi opowiada o tym, że przekonania nie zawsze pokrywają się z prawdą. A kiedy nadchodzi moment przyrównania ich do faktów, jeśli jesteśmy wystarczająco odważni, możemy je zweryfikować, a nawet przekreślić, ponieważ prawda jest piękniejsza od urojeń, jest prawdziwa.
Akcję filmu osadzono w ostatnim półroczu II wojny światowej w fikcyjnym tyrolskim miasteczku na terenie III Rzeszy (przewrotnie nazwanym Falkenheim). W pierwszej scenie Johannes (tytułowy Jojo) przygotowuje się do wyjścia na zgrupowanie Deutches Jungvolk i już w tej scenie poznajemy jego wyimaginowanego przyjaciela-mentora, Adolfa Hitlera. W ostatnim ujęciu, w przejściu do kolejnej sceny montażysta wprowadza muzykę — niemieckojęzyczną wersję «I Want to Hold Your Hand», The Beatles, która umiejętnie połączona z grą aktorską młodego Romana Griffina Davisa (Jojo), Taiki Waititiego (Adolfa) i zdjęciami archiwalnymi stanowi efektowny komentarz i podkreśla komediowy charakter filmu.
Wybrane kadry z liternictwem i typografią
Dodatkowe informacje FilmWeb | Spotify (ścieżka dźwiękowa)
Scenariusz i reżyseria Taika Waikiki (Taika Cohen)
Obsada Roman Griffin Davis, Thomasin McKenzie, Taika Waititi, Rebel Wilson, Stephen Merchant, Alfie Allen, Sam Rockwell, Scarlett Johansson, Archie Yates
Premiera 8.09.2019, Toronto
Film może być kontrowersyjny na wielu płaszczyznach (ja też nie każdą sugestię reżysera przyjmuję bezkrytycznie) niemniej odczytuję w nim odniesienia do zamieszania, w którym obecnie się znajdujemy. Niepewność, niejednoznaczność sytuacji, brak odpowiedzi na ważne pytania — z tym borykamy się w czasie pandemii. Warto na wszystko spojrzeć okiem reżysera, pośmiać się razem z nim — nawet przez łzy — i spróbować odnaleźć to, co najważniejsze. A co to takiego? — szukajcie!
Przyjrzymy się niektórym elementom scenografii
1. Pojawiają się elementy nazistowskiej propagandy, które były wykorzystywane w latach trzydziestych, a więc ok. 10 lat wcześniej (jak plakat wyborczy Hitlera).
2. Część reprodukcji wydrukowano na papierze powlekanym (tak nie robić).
3. Pokazano też obiekty zaprojektowane specjalnie dla potrzeb filmu, a wśród nich afisz z tekstem «Jede Hausgemeinschaft eine Festung durch Selbsthilfe!», który stylem zbliża się do Bauhasu, co w hitlerowskich Niemczech było absolutnie nie do przyjęcia.
4. Pismo ręczne nie odpowiada standardowi obowiązującemu na terenie Rzeszy. Pisano neogotykiem — skryptem, który dla typowego Europejczyka jest zupełnie nieczytelny.
Kierownik planu zapewnił zgodność historyczną, pozwalającą na płynny odbiór, nie jest ona jednak stuprocentowa, szczególnie w zakresie typografii i liternictwa, co w niektórych przypadkach (pismo ręczne) jest uzasadnione.
To dzieło czeka na odbiorców, którzy zainspirowani nim zaczną myśleć o życiu w nowy sposób.